Miyerkules, Nobyembre 30, 2022

Ang paalala

ANG PAALALA

huwag mong basta iiwan
gamit mo kung saan-saan
lola'y kabilin-bilinan
laban sa asal-kawatan

naiwan mo lang sandali
upang luha mo'y mapawi
sa nadamang pagkasawi
at hapdi ng pusong iwi

subalit wala na, wala
ang iyong dala't namutla
nawala na rin ang sigla
hapdi'y nanatiling sadya

napakahalaga niyon
pagkat puso mo'y naroon
subalit wala na iyon
pa'no na makakaahon

salamat sa paalala't
kayraming naaalala
palala nang palala na
ang uod ay nariyan pa

- gregoriovbituinjr.
11.30.2022

Lunes, Nobyembre 28, 2022

Imbestigahan ang sabwatan

IMBESTIGAHAN ANG SABWATAN

doon sa tanggapan ng Kagawaran ng Paggawa
ay nagsikilos ang mga babaeng manggagawa
imbestigahan ang sabwatan ng mga kuhila
kaya nagsara ang pabrikang pinasukang sadya

huwad na pagsasara'y isyu nila't panawagan
upang ang may kagagawan niyon ay matalupan
upang sila nama'y bayaran o ibalik naman
upang hibik nilang hustisya'y kanilang makamtan

hibik ng manggagawa sana'y dinggin mo, O, DOLE 
maging patas sa desisyon, at talagang magsilbi
sa mga maliliit, sa manggagawang inapi
at di sa mga kuhila't dupang na negosyante

taasnoong pagpupugay sa mga nagsikilos
na babaeng obrerong ayaw sa pambubusabos
ng sistemang sa kabulukan ay talagang puspos
tuloy ang laban! nawa'y magtagumpay kayong lubos!

- gregoriovbituinjr.
11.28.2022

* litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa 
harap ng DOLE sa Intramuros, Maynila, 11.21.2022

Kalusugan at Kalikasan

KALUSUGAN AT KALIKASAN

i.

sa isang kaha ng sigarilyo
ay nakasulat: Kanser sa suso
sanhi raw ng pagyoyosi ito

tingni, mayroon pang "quit smoking"
sa pabalat na payo sa atin
ng mismong nagma-manufacturing?

ang gumagawa nga ba ng yosi
sa kalusugan nati'y may paki?
kung meron, di sila mabibili

kaya sa pabalat ay di akma
ang inilagay nilang salita
pagkat di na bibilhin ang gawa

ii.

ang pagyoyosi'y sariling pasya
kahit na makaltasan ang bulsa
kaya ba hayaan na lang sila?

huwag ka lang dumikit sa usok
ng yosi at dapat mong maarok
may epekto ang secondhand smoke

paki ko'y hinggil sa kalikasan
upos ba'y saan pagtatapunan
na sa dagat ay naglulutangan

kung nararapat, gawing yosibrik
na tulad ng sistemang ekobrik
iligtas ang mundo yaring hibik

- gregoriovbituinjr.
11.27.2022

Disenyo

DISENYO

nang gumapang sa lusak
ang mga hinahamak
may dugong nagsipatak
at ang nana'y nagnaknak

sa gubat na mapanglaw
tila ba may gumalaw
mula sa balintataw
ang nakita'y halimaw

subalit malikmata
ang lahat kong nakita
isip ay nagambala
yaring puso'y nangamba

kailan matatapos?
yaong pambubusabos?
pag masa ba'y kumilos?
nang bayan ay matubos?

sistema'y may disenyo
tulad ng arkitekto
kapara'y inhinyero
nasa ko'y pagbabago

ang disenyo'y baguhin
ang kwadrado'y bilugin
ang masa'y pakilusin
ang sistema'y kalusin

- gregoriovbituinjr.
11.27.2022

Linggo, Nobyembre 27, 2022

Sahod Itaas, Presyo Ibaba!

SAHOD ITAAS, PRESYO IBABA!

kaytagal na ng panawagan
ng manggagawa't mamamayan
sa kapitalistang lipunan
ngunit sila ba'y pinakinggan?

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

ngunit may napala ba tayo
sa animo'y binging gobyerno
minsan lang tumaas ang sweldo
nang pinaglaban ng obrero

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

presyo ng bigas ba'y bumaba
o pagtaas ay mas higit nga
gasolina nga ba'y bumaba
o sirit ng presyo'y palala

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

ang matupad ito'y kailan?
dinggin kaya ang kahilingan?
ngunit tayo'y magpatuloy lang
may nagagawa ang paglaban!

- gregoriovbituinjr.
11.27.2022

Sabado, Nobyembre 26, 2022

Nobyembre

NOBYEMBRE

samutsari yaong kaganapan ngayong Nobyembre
birthday nina Itay, pamangkin, utol kong babae
at ng isa ko pang utol na naroon sa Davao
na kaytagal nang di nakita't ako'y namamanglaw

kaarawan din ng unang Hari ng Balagtasan
ngalan ay Huseng Batute, idolo sa tulaan
kung saan National Poetry Day ay idinaos
sa mismong kaarawan niyang Nobyembre Beynte Dos

sentenaryo ngayong taon ng magasing Liwayway
na ngayong Nobyembre rin pinagpupugayang tunay
sa dakilang magasing ito naman nalathala
ang laksa-laksang nobela, sanaysay, kwento't tula

O, Nobyembre, sa buhay namin ay mahalaga ka
upang magdiwang, gumunita, kumatha't magsaya

- gregoriovbituinjr.
11.26.2022

Sa lansangan

SA LANSANGAN

di ko matanaw ang nasa kabila
naroon kaya ang mga dakila
anumang pasakit ba'y naiinda
pagkat sa harap ng problema'y handa

subalit hindi, kayraming kuhila
ang nasa tuktok, tila pinagpala
nagsasamantala sa manggagawa
kontraktwal na nga, sahod pa'y kaybaba

habang naroroong nakatulala
maaliwalas pa rin yaring mukha
toreng garing man ay wala sa lupa
mistula pa ring di kaawa-awa

patuloy sa pagwawala ang siga
sa bangketa ng mga walang-wala
nagbabakasakaling may mapala
sa iaabot ng takot na madla

- gregoriovbituinjr.
11.26.2022

Biyernes, Nobyembre 25, 2022

Stop VAWC, Now!

STOP VAWC, NOW!

O, itigil na ang karahasan
sa mga bata't kababaihan
igalang ang mga karapatan
patungong hustisyang panlipunan

kalahati ng sangkatauhan
ang laksa-laksang kababaihan
galing tayo sa sinapupunan
ng babae, maging sino ka man

mga bata ang kinabukasan
nitong daigdig nating tahanan
kaya sila'y dapat alagaan
at ilayo sa kapahamakan

Stop VAWC! yaring panawagan
na dapat nating maunawaan
patagusin sa puso't isipan
prinsipyong huwag kakaligtaan

- gregoriovbituinjr.
11.25.2022

* VAWC - Violence Against Women and Children

Huwebes, Nobyembre 24, 2022

Panlahatan

PANLAHATAN

iwi kong layon ay panlahatan
at di pansariling pakinabang
ganyan hinubog ang katauhan
kung bakit ako'y ganito't ganyan

bakit sarili'y wala sa isip
kung sarili ko'y di halukipkip
kundi pambayan ang nalilirip
na sa puso'y walang kahulilip

kaginhawahan para sa lahat
kapwa tao, kauri, kabalat
di sa ilan, di sa mga bundat
oo, sa ganyan ako namulat

pakikibaka'y sadyang gagawin
nang panlipunang hustisya'y kamtin
iyan ang sa buhay ko'y mithiin
at diyan mo ako kilalanin

- gregoriovbituinjr.
11.24.2022

Bakas

BAKAS

may kurot sa dibdib sa gaya naming maralita
na namumuhay ng marangal ngunit sinusumpa
may kirot sa puso't tinuturing na hampaslupa
kaya dignidad nami'y pinagtatanggol na lubha

kaya maging aktibista'y taospusong niyakap
dahil tulad ninuman, kami rin ay nangangarap
ng maunlad na buhay na di pansariling ganap
kundi pangkalahatan, ang lahat ay nililingap

isinasabuhay ang panuntunang aktibista
simpleng pamumuhay at puspusang pakikibaka
kamtin ang karapatan at panlipunang hustisya
pakikipagkapwa't paglilingkod sa uri't masa

patuloy na pupunahin ang mga kabulukan
kapalpakan at katiwalia'y nilalabanan
di lang pulos dayuhan kundi tusong kababayan
lalo ang lingkod bayang di nagsisilbi sa bayan 

sinusundan namin ay bakas ng mga bayani
na binabaka'y pagsasamantala't pang-aapi
ang tungkulin ko'y para sa bayan, di pansarili
alay ang buhay para sa tao; tayo, di kami

- gregoriovbituinjr.
11.24.2022

Miyerkules, Nobyembre 23, 2022

Ipagtanggol ang karapatan ng paggawa

IPAGTANGGOL ANG KARAPATAN NG PAGGAWA

nang mabatid ang pagkilos ng uring manggagawa
doon sa tanggapan ng Kagawaran ng Paggawa
agad kaming nakiisa't nakibaka ring sadya
upang karapatan nila'y ipagtanggol ngang lubha

dahil sila ang lumikha ng ating ekonomya
walang pag-unlad sa ating bayan kung wala sila
silang nagpapatakbo ng makina sa pabrika
lumilikha ng produkto, ngayo'y nakikibaka

di munting mangangalakal ang kanilang kalaban
kundi internasyunal na kumpanyang anong yaman
limpak-limpak na ang tubo, sagad sa kabundatan
nais pa ngang mag-ekspansyon sa buong daigdigan

di pa mapagbigyan ang hinihingi ng obrero
ayon sa Konstitusyon, makabubuhay na sweldo
living wage, hindi minimum wage, sadyang makatao
ngunit barat na sweldo'y likas sa kapitalismo

baka tatalunin sila ng kumpanyang karibal
na tulad din nila'y korporasyong multinasyunal
kung di babaratin ang manggagawa, sila'y hangal
ayaw magpakatao ng kapitalistang banal

kaya dapat manggagawa'y patuloy na kumilos
wakasan ang sistemang mapangyurak sa hikahos
walang dangal sa kapitalismong mapambusabos
bulok na sistema'y dapat nang tuluyang matapos

- gregoriovbituinjr.
11.23.2022

* kuha ng makatang gala sa pagkilos ng mga manggagawa sa harap ng DOLE, 11.21.2022

May pag-asa pa

MAY PAG-ASA PA

may pag-asa pa bang mabago ang sistema
kung wala, bakit sa mundo'y naririto pa
mayroong pag-asa kaya nakikibaka
dito na lang kumakapit, tatanggalin pa?

hindi ba't may kasabihan ang matatanda
na hangga't may buhay, may pag-asa, di ba nga?
magsikap lang, pag may tiyaga, may nilaga
sa patuloy na pagkilos, may mapapala

hangga't may nangangarap ng laya ng bayan
mula pangil ng kapitalismo't gahaman
sa patalim man o pag-asa manghawakan
araw ay sumisikat pa rin sa silangan

kaya halina't magpatuloy sa pagkilos
laban sa kaapihan at pambubusabos
laban sa pagsasamantala ng malignos
na bundat na sa tubo'y di pa makaraos

- gregoriovbituinjr.
11.23.2022

Pagtangkilik

PAGTANGKILIK

patuloy lang basahin ang pahayagan ng dukha
na di lang dyaryo kundi produkto ng dugo't luha
binabalita ang nangyayari sa maralita
sinasalaysay ang saysay ng buhay nila't diwa

nakikibaka para sa karapatang pantao
pulos diskarte man, walang permanenteng trabaho
walang sahod, nagtitinda lang sa bangketa't kanto
subalit namumuhay ng marangal, di perwisyo

nakatira sa pinagtagpi-tagping barungbarong
o sa tabing ilog, tabing riles, o sa danger zone
ang iba nama'y sa himlayan ng mga kabaong
o kaya'y nakikiiskwat sa tabing subdibisyon

Taliba ng Maralita'y saksi sa laban nila
simpleng pamumuhay at puspusang pakikibaka
mabuhay kayong dukha, kumilos ng sama-sama
sa pagtangkilik sa Taliba, salamat talaga!

- gregoriovbituinjr.
11.23.2022

* ang Taliba ng Maralita ang opisyal na pahayagan ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

Martes, Nobyembre 22, 2022

Sa kaarawan ni Huseng Batute

SA KAARAWAN NI HUSENG BATUTE

taospuso kaming nagpupugay
sa iyo, Batute, isang tagay
tanging masasabi naming tunay
sa iyo'y mabuhay ka, mabuhay!

ang una raw nalimbag mong tula'y
pinamagatang Pangungulila
na sinulat mo nang batang-bata
sa dyaryong Ang Mithi nalathala

makatang pumuna sa lipunan
nang tayo'y sakop pa ng dayuhan
tinula ang mithing kalayaan
naging hari pa ng Balagtasan

ang puso mo pala nang mamatay
sa isang museyo raw binigay
sa kalaunan ito'y nilagay
sa libingan ng mahal mong nanay

O, makatang Batuteng dakila
kami sa tula mo'y hangang-hanga
dahil sa matatalim na diwa
lalo ang paghahangad ng laya

- gregoriovbituinjr.
11.22.2022

* litratong kuha ng makatang gala nang siya'y dumalo sa unang National Poetry Day na ginanap sa Manila Metropolitan Theater, 11.22.2022    

Sa Rali ng Paggawa

SA RALI NG PAGGAWA

naroon akong sa kanila'y nakiisa
bilang isang dating obrero sa pabrika
panawagan nila'y tunay kong nadarama
na tagos sa diwa, puso ko't kaluluwa

machine operator noon ng tatlong taon
nang maisabatas ang kontraktwalisasyon
nang kabataan pa't di na naglilimayon
nang panahong sa buhay ay maraming kwestyon

oo, kayrami naming lumahok sa rali
upang manawagan sa tanggapan ng DOLE
sa kapitalista ba sila nagsisilbi?
o dapat sa manggagawang sinasalbahe?

tingnan mo ang kayraming nilatag na isyu
kontraktwalisasyon, maitaas ang sweldo
ang tanggalan sa pabrika, kayraming kaso
pati na karapatan ng unyonisado

tila ang paggawa'y dinaanan ng sigwa
sa batas niring kapitalismong kuhila
minimithi'y kamtin sana ng manggagawa
parusa ang sa kanila'y nagwalanghiya

- gregoriovbituinjr.
11.22.2022

Lunes, Nobyembre 21, 2022

Hoy, kapitalista, magbayad ka!

HOY, KAPITALISTA, MAGBAYAD KA!

ang sulat sa plakard, "Trabaho, Hindi Bayad"
basahin mo, mabilis ang bigkas sa "Bayad"

kung mabagal ang bigkas, pinapipili ka
kung trabaho o bayad, alin sa dalawa

ngunit mabilis ang bigkas, naunawaan
ang trabaho ng obrero'y di binayaran

hindi makatarungan ang kapitalista
tanging hinihingi ng obrero'y hustisya

kaya panawagan ng mga manggagawa
bayaran ang trabaho't bayaran ng tama!

sa kapitalista, hoy, magbayad ka naman!
obligasyon sa obrero'y huwag takbuhan

pinagtrabaho sila, kaya magbayad ka!
at kung di ka magbabayad, magbabayad ka!

- gregoriovbituinjr.
11.21.2022

* Litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos ng mga manggagawa sa DOLE, 11.21.2022

Ang Diyos ng Kapital

ANG DIYOS NG KAPITAL

ang kapitalista'y nagpapadasal
habang manggagawa nila'y kontraktwal
tila ba siya'y nagpapakabanal
habang manggagawa nila'y kontraktwal

limpak ang tubo ng mangangalakal
ngunit manggagawa pa ri'y kontraktwal
bilyon-bilyon ang tubong kinakamal
ngunit manggagawa pa ri'y kontraktwal

sa pabrika'y malimit magpamisa
upang umunlad pa raw ang kumpanya
ngunit doon sa loob ng pabrika
sa manggagawa'y mapagsamantala

lakas-paggawa'y di bayarang tama
sa trabaho'y lampas sa oras pa nga
lakas ng manggagawa'y pigang-piga
subalit sahod pa'y sadyang kaybaba

ganyan ang pagpapakatao't asal
ng mga kapitalistang marangal
ayaw pang iregular ang kontraktwal
obrero ma'y nagtrabahong kaytagal

binawi lang daw ng mangangalakal
ang mga ginastos nila't kapital
kahit manggagawa nila'y kontraktwal
maregular ito'y di itatanghal

- gregoriovbituinjr.
11.21.2022

Linggo, Nobyembre 20, 2022

Manggagawa

MANGGAGAWA

manggagawang sagad na sa trabaho
subalit kaybaba naman ng sweldo
tila sa paggawa'y naaabuso
tila aliping inaagrabyado

bakit ba napagsasamantalahan?
ang mga obrerong tigib kaapihan
ng mga kapitalistang gahaman
dahil di magkaisa't nalamangan?

sa kapital ba'y may utang na loob
dahil nagkatrabaho kaya subsob
sa pabrika't sa init ay nasuob
wala nang pahinga't nasusubasob

ingat, manggagawa, magkapitbisig
upang may mapala't huwag magpalupig
ipakita yaong prinsipyo't tindig
lalo't daming pinakakaing bibig

pamilya at kapitalistang bundat
ang binubuhay habang binabarat
ang natatanggap na sweldong di sapat
ah, manggagawa'y dapat pang mamulat

- gregoriovbituinjr.
11.20.2022

Sabado, Nobyembre 19, 2022

Stephen Crane, awtor

STEPHEN CRANE, AWTOR

nangunguna siya sa realistic fiction
pagdating sa panitikang Amerikano
ang kanyang nobela'y punung-puno ng aksyon
at kanyang mga kwento'y umaatikabo

"The Red Badge of Courage" ay kaygandang basahin
"one of the great war novels of all time" ang sabi
doon sa obra maestra ni Stephen Crane
talagang mahusay pag binasang mabuti

apat na kwento niya'y kasama sa aklat:
ang The Open Boat, The Blue Hotel, The Upturned Face
at The Bride Comes to Yellow Sky, mabibigat
na paksang isinulat niya ng makinis

siya'y makata, nobelista, mangangatha
dalawampu't walo ang edad nang mamatay
na sa literatura'y kayraming nagawa
masasabi ko'y taospusong pagpupugay

- gregoriovbituinjr.
11.19.2022

Stephen Crane, mangangathang Amerikano, (Nobyembre 1, 1871 - Hunyo 5, 1900

Biyernes, Nobyembre 18, 2022

Ang batang nagwagayway ng flag sa Climate Strike

ANG BATANG NAGWAGAYWAY NG FLAG SA CLIMATE STRIKE

nagsalita si Noel Cabangon hinggil sa klima
nang may batang mag-isang nagwagayway ng bandila
kapuri-puri, di lang basta nakinig ng kanta
dapat siyang parangalan, sadyang kahanga-hanga

di sinayang ang panahon at siya'y binidyuhan;
ang simpleng pagwawagayway niya ng flag na'y sapat
nang magsilbing inspirasyon sa mga kabataan
at sa atin, sa bata'y taospusong pasalamat

di sapat ang tulang ito para sa batang iyon
sino siya, anong ngalan niya, hanapin natin
mabigyan man lang natin ng plaque of appreciation
ang tulad niya'y kaygandang halimbawa sa atin

bata pa lang, nagbabagong klima'y dama na niya
ngunit Climate Justice ba'y gaano niya unawa
pagwagayway ng flag ay kabayanihang talaga
na sa kabila man ng init ay kanyang ginawa

hanapin sino siya nang mabigyan naman natin
ng munting papuri, kapayanamin, anong danas
sa klima, baha ba, nawalan ng bahay, tanungin
at nagbabagong klima'y gaano niya nawatas

- gregoriovbituinjr.
11.18.2022

* Naganap ang Climate Strike sa iba't ibang panig ng bansa noong 11.16.2022, kasabay ng nagaganap na COP 27 o 27th United Nations Climate Change conference sa Sharm El Sheikh, Egypt mula Nobyembre 6 hanggang 18, 2022

* Ang bidyo ay matatagpuan sa kawing o link na: https://fb.watch/gSLmBRqmhV/

Expiry date

EXPIRY DATE

month day year sa produktong Pilipino
day month year ang sa Pranses na produkto
year month day naman ang sa Koreano
isa'y day month, isa'y month day, pansin mo?
kaya malilito ka sa ganito

tingnan ang expiry date sa litrato
galing pa ibang bansa ang produkto
dahil sa may kanji na letra dito
hiragana't katakana man ito
December 9 o September 12 ba 'to?

crispy seaweed snacks, isang pagkain
mas mabuti pang produkto'y kainin
bago pa dalawang petsa'y sapitin
bago mag-September 12 na'y kainin
nang expiry date ay di na abutin

at kung sa gitna ng dalawang petsa
mula September 12 ay abutin ka
hanggang December 9, magtanong ka na
kung ang nasabing produkto'y pwede pa
kung sumakit ang tiyan, paano na?

- gregoriovbituinjr.
11.18.2022

Green Energy

GREEN ENERGY

ang Climate Strike ay katatapos lang
na anong titindi ng panawagan
dagdag one point five degree kainitan
ay huwag abutin ng daigdigan

fossil fuel at coal ay itigil na
maging ang liquified natural gas pa
tayo'y mag-renewable energy na
upang sagipin ang tanging planeta

ang korporasyon at kapitalismo
yaong sumisira sa tanging mundo
laging mina doon at mina dito
ang gubat at bundok pa'y kinakalbo

para sa laksang tubong makakamal
ay walang pakialam ang kapital
mahalaga'y tubo ng tuso't hangal
mundo't kinabukasa'y binubuwal

mensahe ng Climate Strike ay dinggin
planetang ito'y ipagtanggol natin
planetang tahanan ng anak natin
planetang pangalagaan na natin

sa COP 27, aming mensahe:
gawin ang sa mundo'y makabubuti
No to False Solutions! ang aming sabi
tara sa renewable Green Energy!

Loss and Damage at Climate Debt, bayaran!
sistemang bulok na'y dapat palitan!
sistemang kapitalismo'y wakasan!
tangi nating planeta'y alagaan!

- gregoriovbituinjr.
11.18.2022

* litrato mula sa app game sa internet

Huwebes, Nobyembre 17, 2022

Happy 81st Birthday po, Itay

MALIGAYANG IKA-81 KAARAWAN PO, ITAY!

salamat po sa lahat-lahat, kami'y nagpupugay
sa inyong pangwalumpu't isang kaarawan, Itay

nawa'y lagi ka pong nasa mabuting kalagayan
bagamat matanda na'y maganda ang kalusugan

Itay, masasabi ko pa ring "I wish you all the best"
dahil para po sa amin, ikaw pa rin ang DaBest!

- mula kina Greg Jr. at Liberty
11.17.2022

Talang Batugan

TALANG BATUGAN

sa Ursa Minor, ito ang pinakamaliwanag
na tala, Talang Batugan ang katutubong tawag
 
ito'y NorthStar o Hilagang Bituin pag naarok
na nasa dulo ng tatangnan ng Munting Panalok

nasa hilagang axis din ng mundo nakaturo
na pag umaga'y di makita't tila ba naglaho

tinatawag rin ang bituing ito na Polaris
na ngalan ay katugma ng bayaning si Palaris

Talang Batugan? aba'y may tamad nga bang bituin?
o dahil parang tuod ito kung di kikibuin

animo'y nakasabit lang na parang tinirintas
sa kalangitang tanging pag gabi lang lumalabas

oh, Talang Batugan, kung ika'y isang paraluman
magsisipag ako upang makasama ka lamang

- gregoriovbituinjr.
11.17.2022

* Talang Batugan - katutubong tawag sa Hilagang Bituin, ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 1212
* Munting Panalok - Little Dipper
* Palaris (Enero 8, 1733 – Pebrero 26, 1765), bayaning lider mulang Pangasinan
* Ang tulang ito'y bahagi ng planong aklat na "Talastas Ko ang mga Bituin" na katipunan ng mga sanaysay, kwento at tula. Apelyido ng asawa ko'y Talastas at ako naman ay Bituin.

Sa aking lungga

SA AKING LUNGGA

ah, bihira na akong lumabas sa aking lungga
maliban kung may pagkilos ang kapwa maralita
nagbabasa roon sa munting aklatan ng akda
ng mga awtor, nobelista, kwentista't makata

namamalagi lamang sa ilang metro kwadrado
tila isang dipang langit o munting paraiso
kung saan palibot ay magasin at ilang libro
ang musika'y busina, huni ng ibon o radyo

habang ako'y nasa bartolina ng tugma't sukat
na pawang saknong at taludtod ang isinusulat
nagdidildil man ng asin pag araw na'y sumikat
sa pagbabasa't pag-inom ng tubig nabubundat

animo'y nasa kubong naroon sa kagubatan
na buhay sa kalikasan yaong nararamdaman
paglinang ng sining ko'y dito pinagbubuhusan
ng pawis, panahon, buong puso't guniguni man

- gregoriovbituinjr.
11.17.2022

Bilin sa poste

BILIN SA POSTE

sa poste: "Bawal Umihi Dito"
sa maraming poste pa'y ganito
ngunit kaiba ang biling ito
pagkat may dugtong: "Hindi Ka Aso"

tama nga naman ang panawagan
na aso'y huwag nating tularan
para sa tao'y may palikuran
kung wala, ihi muna'y pigilan

bakit poste ang iihian pa
dahil pagpigil ba'y di na kaya
subalit isipin din ang kapwa
kung dahil sa iyo'y mangamoy na

ang poste'y papalot o papanghi
batid mong yao'y nakadidiri
nais lang ng bilin na mapawi
ang sa tao'y pangit na ugali

pag-ihi'y kayanin at kontrolin
ang palikuran muna'y hanapin
pag nakita, ginhawa'y kakamtin
kung panunubig mo'y doon gawin

- gregoriovbituinjr.
11.17.2022

Miyerkules, Nobyembre 16, 2022

Daang gulong

DAANG GULONG

pag-akyat nila ng hagdanan
bubuhatin ang bisikleta
ngayon, nagawan ng paraan
daang gulong ay nagawa na

anong galing nilang mag-isip
nang siklista'y di na magbuhat
wastong paraan ay nahagip
taospusong pasasalamat

ah, simpleng engineering iyon
upang buhay ay pagaanin
anong galing na inobasyon
upang lakbay ay pabilisin

sa pag-akyat sa hagdang bato
mga siklista'y di na hirap
may dalang ginhawang totoo
ang daang gulong na pangarap

- gregoriovbituinjr.
11.16.2022

Martes, Nobyembre 15, 2022

Balintataw

BALINTATAW

kaygandang diwata ang nasa balintataw
nakangiting kaytamis, iyon pala'y ikaw
habang papasikat pa lang si Haring Araw
habang nakatalungko akong namamanglaw

kaylamig ng simoy ng hangin sa silangan
alalaong baga'y nariyan ang amihan
tutuloy kaya ang unos mula kanluran
nang maihanda naman ang pagkakanlungan

naalala kita, maalindog na mutya
ikaw na inspirasyon sa bawat pagkatha
habang kasama ko ang manggagawa't dukha
sa pag-aalay ng buhay para sa madla

kahulugan ng mga salita ba'y ano
kailangan pa ba natin ng diksyunaryo
kung sa puso'y nagkakaunawaan tayo
na tanging pag-ibig ang nagpapatotoo

ikaw ang itinutula niring panitik
na tila ba ang itula ka'y pananabik
ah, yaring aking pluma'y di natatahimik
pag may mga aping patuloy sa paghibik

- gregoriovbituinjr.
11.15.2022

Pindot mo, hinto ko

PINDOT MO, HINTO KO

simpleng bilin ng tsuper
ang "Pindot Mo, Hinto Ko"
nasusulat sa banner
para sa pasahero

huwag lang kalimutang
pamasahe'y ibigay
pagkat sa pupuntahan
ay hinatid kang tunay

di ba sapat ang "para"?
kaya iyon ginawa
pindot lang ay sapat na?
at titigil nang sadya

isang bagong pakulo?
o kaya'y nabibingi?
pindot lang at hihinto
kahit di na magsabi

- gregoriovbituinjr.
11.15.2022

Lunes, Nobyembre 14, 2022

Stop VAWC

STOP VAWC

Stop VAWC o Violence Against Women and Children!
kaming mga lalaki'y ito rin ang hiyaw namin
mga babae't bata'y huwag saktan o apihin
dangal nila'y respetuhin, sila'y pakamahalin

si misis nga, mag-away man kami'y di sinasaktan
pagkat siya'y tulad ng ina kong dapat igalang
lalo na't ako'y isang aktibista sa lansangan
kaya lumaking may paggalang sa kababaihan

babae ang kalahati ng buong mundo, di ba?
bawat tao'y nagmula sa sinapupunan nila
pakatandaang may karapatan ang bawat isa
ina, anak, manggagawa, dukha, sinuman sila

di rin dapat saktan ang mga bata, lalo't anak
pag lumaking may sindak, sila rin ay maninindak
alagaan sila't huwag hayaang mapahamak
ang misyon: Stop VAWC ay gawin nating palasak

- gregoriovbituinjr.
10.14.2022

* tulang ito'y inihanda para sa Nobyembre 20 - World Children's Day at Nobyembre 25 - International Day for the Elimination of Violence Against Women

Soneto sa LA_O

SONETO SA LA_O

labo, lako, lago, laho, lalo, 
lango, laro, laso, lato, layo

halos lahat sa dulo'y may impit
puwera lang sa laso, kaylupit

napaisip sa palaisipan
aba'y agad akong natigilan

posibilidad kasi'y kayrami
kaya sa pagsagot nawiwili

puwera lango, apatang titik
nang sa isip ko'y may pumilantik

anong yaman pala sa salita't
may tugmaan pa ang ating wika

hanggang may tulang pumaimbulog
na sa inyo po'y inihahandog

- gregoriovbituinjr.
11.14.2022

Sa ika-57 wedding monthsary

SA IKA-57 WEDDING MONTHSARY

mula tayo'y ikasal nang Araw ng mga Puso
narito pa ring ating pagsinta'y di naglalaho
sa ating wedding monthsary, patuloy ang pagsuyo
sa ginhawa't hirap, tayo pa rin, ating pangako

sa kagubatan niring pagsinta'y di mamamanglaw
lalo na't magandang kalikasan ang natatanaw
talastas kong bituin kitang laging nakatanglaw
ang inihihiyaw nga niring puso'y tanging ikaw

- gregoriovbituinjr.
11.14.2022

Linggo, Nobyembre 13, 2022

Pagninilay

PAGNINILAY

nais ko ring isipin
ang liwanag sa dilim
nang di ako dalawin
ng anumang panimdim

pagdatal sa mapanglaw
na gubat, naaninaw
si Floranteng naligaw
sa puno'y nakapangaw

tila ba siya'y pain
sa leyong nangangain
dumating si Aladin
leyon ay tinudla rin

ngayon, dama ko'y gutom
at laksang alimuom
ang bibig ko'y di tikom
habang kamao'y kuyom

naritong nagninilay
ngunit di mapalagay
dinalaw man ng lumbay
sana'y kamtin ang pakay

- gregoriovbituinjr.
11.13.2022

Sabado, Nobyembre 12, 2022

Bike lane

BIKE LANE

sabi nila, maganda para sa planeta,
mamamayan at kita ang magbisikleta
lalo na't papatindi ang init ng klima

landas daw iyon sa mabuting kalusugan
walang ambag na usok sa kapaligiran
walang polusyon sa hangin at kalikasan

ating pansinin, ang bike lane kung makikita
nasa bangketa o kaya'y tabing bangketa
malinaw, di pangmotor kundi pangsiklista

may sariling daanan, di pasingit-singit
upang nagbibisikleta'y di makalawit
ng apat na gulong na takbo'y malulupit

maraming salamat sa itinayong bike lane
kaligtasan ng siklista'y nabigyang pansin
at ngayon, bike ay pag-iipunan ko na rin

- gregoriovbituinjr.
11.12.2022

Biyernes, Nobyembre 11, 2022

Resibo

RESIBO

dapat nga talagang may katunayan
na serbisyo't binili'y binayaran
upang mayroon kang ipaglalaban
sakali mang may mangyaring anuman

upa sa bahay, bayad sa kuryente,
tubig, bigas, o anumang binili
o sumakay ka man sa bus o taksi
pag kumain sa McDo o Jollibee

sa kapitbahayan ay nagbayad ka
pang-amilyar man o hulog tuwina
resibo'y hingin nang may patunay ka
huwag bumatay sa lista lang nila

kung palalayasin kayo sa bahay
nabili na ang lupa nilang pakay
anong labang tagariyan kang tunay
na una kayo, karapatang taglay

ah, ganyan kahalaga ang resibo
magdemandahan man kayo sa dulo
patunay mong resibo'y ipunin mo
na balang araw, sasagip sa iyo

- gregoriovbituinjr.
11.11.2022

* Ayon sa pananaliksik, Section 237 of the National Internal Revenue Code of 1997, otherwise known as The Tax Code, is the primary source of the requirement for Philippine taxpayers to issue an Official Receipt upon the sale of a service.

Tara, kape tayo

TARA, KAPE TAYO

tara, magkape muna tayo, kaibigan
di naman ito madalas, magkaminsan lang
nagkataon lang na may pampakape naman
tarang magbarako at kwento ang pulutan

ang ritwal ng paghigop ng kape sa tasa
ay pampasigla ng katawan sa umaga
magkape lang ng katamtaman, huwag sobra
anumang labis ay masama, sabi nila

pinapataas raw nito ang adrenalin
sa katawan, kaya magana kang kumain
caffeine sa kape'y haharang sa adenosin
sa utak kaya isip ay pagaganahin

kaya pag may suliranin kang naninilay
magkape muna tayo't pag-usapang husay
at ikwento mo bakit di ka mapalagay
baka payo sa'yo'y makatulong nang tunay

madalas ay ganyan tayo pag nagkakape
napapag-usapa'y paksang napakarami
pati sa problema'y anong makabubuti
tarang magkape't sa kwentuhan ay mawili

- gregoriovbituinjr.
11.11.2022

Huwebes, Nobyembre 10, 2022

Halaga ng boto

HALAGA NG BOTO

nakita ko lang, dapat daw ang pagboto
ay dahil sadyang maglilingkod sa tao
tama, magsilbi, di sa kapitalismo
o maging pyudal mang kaayusan ito

salamat, ito'y paalala sa atin
gintong kaisipang isapuso natin
pipili tayo, di ng mang-aalipin
kundi maglingkod sa masa ang mithiin

- gregoriovbituinjr.
11.10.2022

Ang Alpha Centauri

ANG ALPHA CENTAURI

bata pa ako'y dinig ko na ang Alpha Centauri
isa sa mga bituing kayliwanag sa gabi
kinagiliwan noon, napaka-interesante
kaya astronomya'y kinahiligan ko rin dati

pinakamaliwanag sa konstelasyong Centaurus
at pangatlo ring pinakamaliwanag nang lubos
sa panggabing langit, nanaliksik, ito'y natalos
sa gabi'y tinitingala, huwag lamang may unos

nasa apat punto tatlumpu't pitong sinagtaon
o lightyear mula sa araw yaong distansya niyon
sa sistemang solar pinakamalapit na iyon
tuwing minsan, sa paksang ito ako nakatuon

dahil Bituin ang apelyido'y aking pinlano
na isulat ang bituin sa ating uniberso
pinag-iipunan kong bumili ng teleskopyo
upang sa ating kalawaka'y higit pang matuto

- gregoriovbituinjr.
11.10.2022

* Bahagi ng planong aklat na "Talastas Ko ang mga Bituin" na katipunan ng mga sanaysay, kwento at tula. Apelyido ng asawa ko'y Talastas at ako naman ay Bituin.

* Pinaghalawan:
https://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/images/alpha-centauri-a-triple-star-system-about-4-light-years-from-earth.html
forbes.com/sites/startswithabang/2017/12/29/how-shooting-for-alpha-centauri-will-change-the-world/
https://www.constellation-guide.com/alpha-centauri/

Pagtunganga

PAGTUNGANGA

tingin nila'y di trabaho ang pagtunganga
pagkat nakatalungko lamang sa bintana
animo'y tamad pagkat walang ginagawa
imbis na bisig, ang nagtatrabaho'y diwa

ilalarawan ang nagliliparang ibon
o ang naganap noong panahon ng Hapon
eroplano'y nagbabakbakan sa kahapon
kayraming nakikita kahit wala roon

nagurlisan sa bisig ng tama ng bala
naroong lumuha nang iwanan ng sinta
hinabol ng leyon ang nagtakbuhang usa
namatay pala kaya wala nang nadama

matapos tumunganga ng ilang sandali
ay aapuhapin ang plumang siyang sanhi
upang isulat ang ihahasik na binhi
para sa panitikan, hustisya, at mithi

doon ay inilabas sa sinapupunan
ang mga niloloob sa kaibuturan
sa pagtunganga'y laksa ang natutuklasan
na sa taludtod na natin matutunghayan

- gregoriovbituinjr.
11.10.2022

Miyerkules, Nobyembre 9, 2022

Expiry date

EXPIRY DATE

aba'y saktong isang buwan ang expiry date
ng nabili naming anong tamis na biskwit
na nakatatak sa pinagbalutang plastik
na dagdag basura kung di ie-ecobrick

mabuti't ganito'y inilalahad naman
upang konsyumador ay may pagpipilian
upang pag kinain, di sumakit ang tiyan
expiry date ay tatak ng kasiguruhan

tatlong piso ang balot, laman din ay tatlo
aba'y piso lang pala ang isang piraso
na ibibigay ko sa paboritong apo
na matiyagang mag-aral upang matuto

luma ba ang biskwit o pwede pang kainin?
tingnan muna ang expiry date ng bibilhin
mabuti't nakalagay sa binili natin
upang sa huli'y di ka magsising alipin

- gregoriovbituinjr.
11.09.2022

Haraya

HARAYA

sabi'y balikan ang busilak na imahinasyon
haraya'y paganahin, huwag laging nakakahon
sa isang paksa o silid, minsan ay maglimayon
galugarin ang paligid, balikan ang kahapon

baka matanaw ang kawan ng ibong lumilipad
sa mandaragit, ang inakay ay huwag ilantad
yaon daw laki sa layaw ay karaniwang hubad
alagaan ang kutis kung sa araw nakabilad

pumapailanglang ang haraya hanggang sa dulo
at muling bubulusok tungo sa putikang kanto
aaliwalas ang langit, maya-maya'y may bagyo
ingat lang sa lestospirosis kapag nagdelubyo

patuloy tayong kumibo pag may isyung pangmadla
dahil nagmamakata'y mamamayan din ng bansa
kung may bulkang sasabog o rumaragasang baha
o pagtaas ng presyo'y pahirap sa manggagawa

sa ating mga katha'y magandang isalarawan
maging pagsasamantala't buhay ng karaniwan
ngitngit ng kalikasan, pagbabago ng lipunan
ito'y ating ambag sa pagyabong ng panitikan

- gregoriovbituinjr.
11.09.2022

Ang makatang Jason Chancoco at ako

ANG MAKATANG JASON CHANCOCO AT AKO

makatang Bikolano, ka-batch ko siya sa LIRA
doon nakilala, higit dalawang dekada na
kaklase namin si Edgar Samar na nobelista
makatang Jose Jason Chancoco ang ngalan niya

muling nagkatagpo isang dekada ang lumipas
na sa paanyaya ng makatang Raul Funilas
ay tumugon, nagkakwentuhan, alak ay nilabas
at nakunan ng litratong may lawrel ni Balagtas

animo sa Balagtasan kami ay nagtagisan
nang lawrel na makintab, aming ulo'y pinutungan
makatang Santiago Villafania, kami'y kinunan
habang ang iba pang makata'y nagkakatuwaan

pagbati'y aking pinaaabot kay klasmeyt Jason
na nakapaglathala ng aklat ng tula noon:
ang Pagsasatubuanan: Poetikang Bikolnon
na sa pagbasa nito sa aki'y malaking hamon

mabuhay ka at iyong mga tula, pagpupugay
sa kapwa makatang talagang dekalibreng tunay
sana kay Sir Rio balang araw ay maihanay
haraya'y pailanlangin, sa'yo'y isa pang tagay!

- gregoriovbituinjr.
11.09.2022

* LIRA - Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo
* magkaklase sa LIRA: Setyembre 2001 - Marso 2002
* taon 2009 nang nalathala ang Pagsasatubuanan
* kuha ang litrato noong 2013

Tosilog

TOSILOG

nang magka-COVID ako noon, ang payo ni Ninang:
tigilan muna ang pamumuhay kong vegetarian
magkarne, dapat mayroong protina sa katawan
magkarne't magpalakas, magkalaman ang kalamnan

anong sakit man sa loob, sinunod ko ang payo
para sa kabutihan ko rin yaring tinutungo
pagiging vegetarian ay di pa rin maglalaho
lalo't prinsipyong makakalikasa'y sinapuso

kaya nang minsang magutom, umorder ng tosilog
na kombinasyon ng tosino, sinangag at itlog
o kaya naman ay tosino, sinaing at itlog
maganda raw ito sa tulad kong di naman kalog

bagamat minsan lamang magkarne, natutulala
ang madalas ay gulay at isda, nakakatula
bigas na kinanda o red rice, puspos talinghaga
lalo't kasama sa hapag ay magandang diwata

paminsan-minsan lang magkarne, vegetarian pa rin
lalo't mahal ang kilo nito, nag-budgetarian din
okra, talong, kamatis at galunggong ang bibilhin
talbos ng petsay, sili't kintsay, isapaw sa kanin

- gregoriovbituinjr.
11.09.2022

Martes, Nobyembre 8, 2022

Pulang buwan

PULANG BUWAN

Nobyembre Syete, laban sa Red Tagging ay may presscon
at anibersaryo rin ng October Revolution
Nobyembre Otso, gabi nama'y lumitaw ang Red Moon
napuna ko, pula pala ang suot kong short ngayon

mataman kong pinagmasdan ang buong kalangitan
payapa, unos ay di nagbabanta, kainaman
anong kahulugan ng Red Moon sa kinabukasan
tulad ng aking pisngi ay namumula ang buwan

di ko pa maarok ang dala niyang talinghaga
habang siya'y pinagmamasdan kong nakatingala
ah, baka dapat tayong maging listo't laging handa
sa banta ng redtagging sa nakikibakang dukha

mapulang buwan, kasabay ng eklipse o laho
kulay ng dugo, kulay na madugo, nagdurugo
ang tunay na demokrasya'y huwag sanang gumuho
at karapatan ay igalang nang buong pagsuyo

- gregoriovbituinjr.
11.08.2022

Ang pagtutol nang walang pagkilos ay pagsang-ayon

ANG PAGTUTOL NANG WALANG PAGKILOS AY PAGSANG-AYON

"Dissent without action is consent" anang kasabihan
ah, ito'y matalim at malalim na kaisipan
batayang pangangailangan na'y nagmamahalan
tulad ng bigas, tubig, kuryenteng dapat bayaran

tutol ka sa ganito pagkat masakit sa bulsa
apektado na ang badyet mo para sa pamilya
ngunit magagawa mo bang tumutol nang mag-isa?
sa mga hirap at daing mo kaya'y pakinggan ka?

kaya may kilos-protesta na pagkilos ng tao
sa sama-samang pagkilos, may maipapanalo
kung tutol ka ngunit ayaw lumahok sa ganito
paano maisasatinig ang hinaing ninyo

tama namang magpetisyon, sama-samang isulat
sa kinauukulan ang daing ng masang lahat
di ba't sa sama-samang pagkilos kakamting sukat
upang mapababa ang presyong sa bulsa'y kaybigat

ang pagtutol nang walang pagkilos ay pagsang-ayon!
sabi ng matatanda noon magpahanggang ngayon
tutol ang kalooban, sa hirap na'y binabaon
ngunit sa sama-samang pagkilos ay di kaayon?

tumututol ngunit takot sagupain ang mali?
tila paghihirap nila'y nais mapanatili?
bakit di kumilos, kalampagin ang naghahari
sa sama-samang pagkilos makakamit ang mithi

- gregoriovbituinjr.
11.08.2022